Plan zrównoważonego rozwój miast

Wprowadzenie

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej wydało dokument zatytułowany Krajowa Polityka Miejska 2030. Jest to pewnego rodzaju ogólnie obowiązująca strategia rozwoju. Publikacja ma być wskazówką działań i ścieżek rozwoju dla wszystkich miast. Dokument pokazuje jak powinna się układać współpraca pomiędzy rządem i samorządem. Jak powinny współpracować jednostki samorządu terytorialnego z podmiotami zewnętrznymi (od biznesu po organizacje pożytku publicznego). Plan pokrywa się z innymi wcześniejszymi dokumentami państwowymi (UZPPR, SOR) oraz międzynarodowymi (ONZ, OECD, COP, UE) związanymi ze strategiami zrównoważonego rozwoju. Co prawda dokument został przyjęty ponad rok temu, ale teraz warto mu się przyjrzeć dokładniej, szczególnie przez potencjalne zmiany w stosunkach na linii rząd – samorząd. Z punktu widzenia Fundacji Łódź ważny jest również pryzmat idei współtworzenia i współzarządzania, które w swoim raporcie Fundacja wskazywała już wcześniej: „Łódź miastem współtworzonym i współzarządzanym”.

Dzisiaj zapraszamy na pierwszą część analizy planu.

Główne idee planu

Krajowa Polityka Miejska 2030 składa się z pięciu głównych aspektów, które będą realizowane poprzez poszczególne podpunkty.

1. Kierunki zrównoważonego rozwoju

– Realizacja pożądanych kierunków i sposobów rozwoju miast.

– Określenie wizji rozwoju oraz celów do osiągnięcia.

– Realizacja w dialogu z partnerami publicznymi na różnych poziomach zarządzania (krajowym, regionalnym, lokalnym) i osobami niepublicznymi.

2. Integracja i koordynacja na poziomie krajowym

– Integracja działań w ramach polityki rozwoju i polityk sektorowych.

– Koordynacja działań podmiotów sektora publicznego istotnych dla osiągnięcia celów.

– Tworzenie przestrzeni dla efektywniejszych działań na rzecz rozwoju miast na poziomie krajowym.

3. Współpraca i partnerstwo z samorządem regionalnym i lokalnym

– Wyznaczanie celów rozwoju obszarów miejskich bez zastępowania roli samorządów.

– Budowanie przyjaznego otoczenia i zachęcanie samorządów do stosowania rozwiązań zgodnych z ogólną polityką rozwoju kraju.

4. Kreowanie sprzyjającego otoczenia prawnego i organizacyjnego

– Określanie ram prawnych, systemowych i instytucjonalnych umożliwiających miastom realizację celów.

– Kierowanie zmian prawnych, np. dotyczących planowania przestrzennego, finansów publicznych czy organizacji mobilności miejskiej.

5. Konkretne działania i projekty

– Zaplanowanie i realizacja projektów strategicznych.

– Mechanizm projektowy oparty na doświadczeniach SOR (strategii rozwoju obszarów miejskich).

– Angażowanie miast i innych podmiotów, prezentacja pożądanego kierunku rozwiązań oraz testowanie wybranych działań.

Wizje rozwoju polskich miast

Odpowiednio prowadzona polityka miejska na szczeblu krajowym przyczynia się do budowania zdolności miast do zrównoważonego rozwoju. Dlatego tak istotna jest właściwa legislacja oraz współpraca pomiędzy poszczególnymi szczeblami zarządzania. Plan zakłada sześć długofalowych celów dla rozwoju miast. Przyszłe miasta mają być:

• kompaktowe
• zielone
• produktywne
• cyfrowe
• dostępne
• sprawne

Wszystkie powyższe cele są ze sobą powiązane i realizacja jednego jest uzależniona od realizacji pozostałych. Całość ma być przeprowadzana poprzez zaawansowane podejście do rozwoju urbanistycznego, uwzględniając aspekty społeczne, ekologiczne, gospodarcze oraz zarządzania. Raport wskazuje kluczowe punkty oraz sposoby tej realizacji.

1. Przyjazność i dostępność dla mieszkańców

Miasta stawiają na przyjazne środowisko, dostępność dla wszystkich mieszkańców oraz wysoką jakość życia. Zwraca się uwagę na wpływ przestrzeni miejskiej na dobrostan i zdrowie mieszkańców, szczególnie poprzez obecność zieleni i dbałość o jakość ekosystemów miejskich.

2. Transport niskoemisyjny i ruch niezmotoryzowany

Priorytetem jest rozwijanie niskoemisyjnego i bezemisyjnego transportu zbiorowego oraz promowanie ruchu niezmotoryzowanego. Miasta ograniczają zużycie zasobów, adaptują się do zmian klimatu i stają się bardziej odporne na ich skutki.

3. Rozwój zrównoważony i inteligentny

Miasta są produktywne, nowoczesne, atrakcyjne dla przedsiębiorców. Planują rozwój inteligentnie, wykorzystując zasoby własne i technologie cyfrowe.

4. Rola różnych rozmiarów miast

Duże i średnie miasta są silnymi ośrodkami rozwoju na różnych płaszczyznach. Małe miasta korzystają z partnerskiej współpracy z miastami większymi i obszarami wiejskimi.

5. Kompaktowość, harmonia przestrzenna

Miasta są kompaktowe, dążą do spójności i harmonii przestrzennej, co sprzyja racjonalizacji kosztów funkcjonowania.

6. Zrównoważone terytoria

Rozwój miast kieruje się w stronę terytoriów zwartych przestrzennie, uwzględniających estetyczne i funkcjonalne przestrzenie publiczne oraz szanujących dziedzictwo kulturowe.

7. Sprawne zarządzanie

Miasta są efektywnie zarządzane. Wykorzystują zintegrowane działania i partnerstwo z różnymi interesariuszami, takimi jak mieszkańcy, gminy sąsiednie, oraz organizacje społeczno-gospodarcze.

Polityka rozwoju polskich miast

Dokument przedstawia kluczowe zasady i kierunki w polityce rozwoju miejskiego, podkreślając kompleksowość, zintegrowanie oraz troskę o środowisko i partycypację społeczną. W sposób szczególny kładzie nacisk na kilka aspektów.

1. Zintegrowane podejście terytorialne

Skoordynowane i komplementarne realizowanie działań na obszarach funkcjonalnych, nie tylko administracyjnych. Umożliwienie synergii, która prowadzi do lepszego wykorzystania ukrytych lub niewłaściwie dotychczas eksploatowanych zasobów i potencjałów.

2. Zazielenianie obszarów miejskich

Dbałość o zazielenianie obszarów miejskich, z korzystnym wpływem na jakość życia mieszkańców. Analiza inwestycji pod kątem ochrony środowiska i zwiększania powierzchni biologicznie czynnej z zielenią.

3. Zasada dostępności

Stawianie na projektowanie uniwersalne, które ułatwia życie osobom z niepełnosprawnościami i osobom starszym. Usuwanie istniejących barier poprzez rozwiązania technologiczne i architektoniczne.

4. Partycypacja społeczna

Upowszechnianie partycypacji społecznej jako platformy budowania relacji i więzi na poziomie społeczności lokalnych. Inspirowanie procesu zwiększania znaczenia partycypacji w procesie decyzyjnym.

5. Współdziałanie i partnerstwo

Optymalizacja współpracy między różnymi szczeblami administracji publicznej, organizacjami pozarządowymi, sektorem prywatnym i społecznym. Partnerstwa jako klucz do efektywnej realizacji celów rozwojowych.

6. Obieg zamknięty

Racjonalne wykorzystywanie zasobów w duchu obiegu zamkniętego. Wprowadzenie zielonych zamówień publicznych, mających na celu długoterminowe korzyści ekologiczne.

7. Utylizacja i ponowne wykorzystanie terenów

Wykorzystywanie ponowne terenów i infrastruktury, które utraciły dotychczasowe funkcje, zwłaszcza w centrach miast. Wspieranie gospodarki współdzielenia i innowacyjnych przedsiębiorstw, promowanie działań mających na celu przedłużenie życia przedmiotów i zasobów.

Podsumowanie

Krajowa Polityka Miejska 2030 jest dobrze przygotowaną kierunkową strategią planowania i działania dla miast. Cały dokument jest wyraźnie osadzony w agendach miejskich Unii Europejskiej oraz ONZ. Niestety obecnie praktycznie nikt się na nią nie powołuje. Szkoda, tym bardziej, że wiele zapisanych w niej tez i wątków jest bardzo wartościowych. Co ciekawe, część idei zawartych w tym dokumencie pokrywa się z tym, co wcześniej Fundacja Łódź przygotowała dla Łodzi. Warto przytaczać i analizować ten dokument w celu tworzenia strategii dla poszczególnych polskich miast, tym bardziej, że można wyciągnąć wiele istotnych wskazówek bez konieczności wywarzania otwartych drzwi.

W drugiej części analizy dokumentu „Krajowa Polityka Miejska 2030” zostaną omówione poszczególne wyzwania oraz przybliżony plan dla Łodzi.

Zapraszamy za tydzień na drugą część.

Źródło: https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/polityka-miejska